DE EPIGENETICA VAN ADHD & GLUTAMAAT: DEEL 2
Lucas Flamend begon zijn carrière als bachelor ziekenhuisverpleegkundige. Twintig jaar geleden startte hij een eigen praktijk als psychotherapeut na een vierjarige opleiding transpersoonlijke psychotherapie. Als ADHD-ervaringsdeskundige specialiseerde hij zich gaandeweg in de ADHD-problematiek. Hij merkte dat de psychische klachten van ADHD gepaard gaan met lichamelijke klachten. Na een aantal opleidingen – onder meer voor EEG-analist in Amerika en orthomoleculaire geneeskunde in Nederland – is hij zich meer gaan richten op de fysieke oorzaken van ADHD. Zo kwam hij uit bij de epigenetica, een tak van de geneeskunde die vijftien jaar geleden nog in de kinderschoenen stond. De epigenetica bestudeert de invloed van omgevingsfactoren zoals voeding en stress op de werking van de genen.
Eind 2019 kwam zijn tweede boek uit De epigenetica van ADHD & glutamaat. In de komende edities van TCC Magazine zal hij iedere keer een onderwerp uit zijn boek uitlichten.
VERSLAVING
In deel 2 van deze serie bespreken we de epigenetische dynamiek van verslaving en de interactie tussen de genen en de omgevingsfactoren. De centrale vraag is: hoe ontstaat verslaving en vooral, wat is het epigenetisch mechanisme?
Om verslaving te definiëren kijken we verder dan de reguliere opvatting. Die gaat ervan uit dat er sprake moet zijn van een voortdurende, dwangmatige drang om het middel te gebruiken met heftige ontwenningsverschijnselen bij het afkicken. Dit is van toepassing op harddrugs, ernstig alcoholisme of langdurig gebruik van zware opiaatpijnstillers, terwijl verslaving ook te maken heeft met gewoonten zoals troostvoeding, eetstoornissen en gedragsverslavingen, zoals gaming en gokken.
Verslaving en ADHD gaan hand in hand. Dat is niet verwonderlijk, aangezien in beide gevallen het beloningssysteem ontregeld is. Waar onderzoekers het over eens zijn, is dat bij verslaving de dopaminerge gevoeligheid sterk is afgenomen, meer dan bij ADHD’ers zonder een verslaving. Maar dat is niet de enige verklaring.
VERSLAVING WORDT DEELS DOOR DE GENEN BEÏNVLOED
Onze genen – zowel de hardware als de software – hebben een grote invloed op de dynamiek van verslaving. Laten we beginnen met de hardware.
De onveranderlijke hardware
De hardware gaat over het DNA, het gedeelte van de genen dat onveranderlijk is: je wordt geboren met rood haar of niet. Het DNA bevat afwijkingen, genetische variaties genoemd. Gemiddeld heeft een individu zo’n duizend van deze afwijkingen, SNP’s, uitgesproken als snips. In totaal zijn er 12 à 17 miljoen SNP’s bekend bij het menselijke ras.
Sommige SNP’s veroorzaken een overmatige activatie van dopamine en glutamaat, andere een tekort aan GABA. De farmacologie is geïnteresseerd in SNP’s. Men kan niet genoeg benadrukken dat psychische aandoeningen worden veroorzaakt door onveranderlijke genen. Dit wordt biologisch determinisme genoemd. De patiënt heeft geen invloed op het ziekteverloop. Het enige wat helpt zijn geneesmiddelen.
Wat deze sector niet vertelt, is dat erfelijkheid ook bestaat uit een veranderlijk aspect, namelijk epigenetische erfelijkheid. Dat onderwerp ligt gevoelig, omdat psychofarmaca de epigenetica van het lichaam benadelen. Het is mede daarom dat het afbouwen van antidepressiva met zoveel neveneffecten gepaard gaat. Die zijn het gevolg van ontregelde genen, die we epigenetische adaptaties noemen. Epigenetische adaptaties zijn grotendeels erfelijk. Dat betekent dat het antidepressivagebruik van de ouders (vóór de conceptie) invloed heeft op de gezondheid van hun kinderen. Geen prettige gedachte, maar toch werkt het zo.
De veranderlijke software
De software gaat over de invloed van de omgeving op de werking van de genen. Wie bijvoorbeeld veel suiker eet, evolueert naar een toestand van insulineresistentie: de insulinegenen worden lui. De omgeving beïnvloedt dus de epigenetische expressie, het aan- en uitzetten van de genen. In tegenstelling tot de hardware is dit aspect veranderlijk. Eet je bijvoorbeeld gezond, dan verandert de epigenetische expressie. Op die manier kun je diabetes type 2 in zes maanden genezen en kun je de genen die ADHD beïnvloeden, corrigeren.
De software is een programma dat onze genen aanstuurt. Dat programma is geschreven lang voordat je geboren werd. Het programma is het resultaat van de omgeving van je ouders, voorouders, tot honderdduizenden jaren terug. Dat programma heeft ervoor gezorgd dat we als mens zijn geëvolueerd tot wat we nu zijn. Neem nu de herseninhoud. Omdat we steeds complexere taken gingen uitvoeren en onze voeding veranderde, is onze herseninhoud de laatste tienduizend jaar enorm toegenomen.
De epigenetica van ADHD & glutamaat (BrainQ Publishing).
Het gehele artikel is te lezen in editie 2 (2020) van TCC Magazine.