Boekrecensie: Chōwa Japanse wijsheid voor een leven in balans
“Het eerste woord, chō, betekent zoektocht, zowel letterlijk als metaforisch, als je bijvoorbeeld zoekt naar een antwoord of naar inspiratie. Daarnaast betekent het voorbereid zijn op een komende uitdaging en heeft het een muzikale betekenis. Wa drukt naast balans ook vrede uit, een staat van rust en kalmte. Het verwijst eveneens naar het traditionele Japan.”
Chōwa
Japanse wijsheid voor een leven in balans
Akemi Tanaka
Uitgeverij Ten Have
ISBN 9789025907358
Recensie door:
Ria Teeuw
Blijkbaar leren we graag van andere culturen. Zeker boeken met Japanse wijsheden zijn de laatste tijd mateloos populair. Loop een boekhandel binnen en je ziet tussen de bestsellers werken over shinrin-yoku (onderdompeling in het bos), ikigai (je doel vinden in het leven) en kintsukuroi (gebroken porselein repareren met goud). Daar is Chōwa nu bijgekomen. En net zoals dat voor veel Japanse woorden geldt, heeft het woord verschillende betekenissen. Zo zou je het kunnen vertalen in ‘harmonie’, maar dat dekt volgens de schrijfster de lading niet. Het gaat namelijk om een manier van leven en het is iets dat je actief doet. Zelf geeft ze de voorkeur aan ‘de zoektocht naar balans’, en je zou eraan kunnen toevoegen ‘op de Japanse manier’. Het woord chōwa is een samenstelling die zowel de eigenschappen heeft van een zelfstandig naamwoord als een werkwoord. Ga er maar aanstaan als Nederlander.
Dat in principe elke beknopte uitleg van het begrip eigenlijk te kort door de bocht is, bewijst wel dat ze er een boek van maar liefst 271 pagina’s over heeft geschreven. Om haar boodschap over te brengen en beeldend te maken, vertelt ze vanuit haar eigen achtergrond en de levenslessen die ze zelf heeft moeten leren. Ze beschrijft hoe ze als telg uit een samoeraigeslacht opgroeide in Japan, expert werd in de cultuur van dat land, trouwde met een Japanner, maar daar ook weer van scheidde. Moeilijk werd het toen ze vervolgens een Engelsman huwde. In Japan is een gemengd huwelijk een sociaal niet-geaccepteerd fenomeen. Dat was voor haar de reden om naar Engeland te verhuizen. In Londen werkt ze als docent Japans en is ze consultant in de Japanse cultuur. Daarin wil ze ook haar lezers inwijden. Er zit veel in de wijsheden die ze doorgeeft, maar hier en daar krijg je toch ook de neiging om je schouders erover op te halen. Nederigheid is een belangrijke waarde in de Japanse samenleving, maar in de westerse zijn we toch liever wat mondiger en zelfbewuster. Weliswaar raadt ze haar hele boek door aan om een eigen stijl te vinden en vooral te doen wat je zelf wilt en wat bij je past, maar toch. Ze legt ook nadruk op afstemmen op de ander, woorden bewust kiezen om je gesprekspartner vooral niet te kwetsen, oefenen in rustig zijn, onzelfzuchtig te reageren en de ander eerst te laten praten voordat je zelf iets zegt. Ongetwijfeld zit er een diepere, filosofische laag in deze adviezen, maar het komt wel een beetje erg braaf over. Alsof ze uit een handboek voor de vrouw uit de jaren vijftig van de vorige eeuw zijn opgediept. Wat voor een westerling ook een beetje vreemd aandoet, is haar respect voor gebruiksvoorwerpen alsof het personen zijn. Toch kunnen we zeker veel leren van haar wijsheden als we bereid zijn ons te verdiepen in de achtergronden van chōwa, die wel heel veel aspecten van het leven beslaan: stijl, relaties, voeding, werk, kleding, geesteshouding, familie, kunst. Alles komt aan de orde. Of je leven echt meer in balans komt met haar zienswijze? Op z’n minst is het een mooie filosofie met bruikbare en onbruikbare inzichten. Zeker interessant, maar het gaat waarschijnlijk pas echt voor je leven als je iets met Japan hebt.